آموزشگاه آنلاین ستاره‌شناسی: آموزش ببینید، تلسکوپ جایزه بگیرید! نام‌نویسی

ستاره شناسان حرکات یک جفت ابرسیاهچاله را که فاصله جدایی آن ها تنها 24 سال نوری است مورد مطالعه قرار داده اند.


 از نظر کیهان شناختی کهکشان ها در تمام دوران ها با هم برخورد داشته اند. ما می توانیم این برخوردهای دوردست را در آسمان تاریک شب مشاهده کنیم و حتی می توانیم سرنوشت کهکشان خودمان را در برخورد با کهکشان همسایه، آندرومدا، محاسبه کنیم. تاثیر برخورد کهکشانی روی ستارگان بسیار خارق العاده است، برهمکنش گرانشی کهکشان ها ستارگان آن ها را درون یک جریان گردابی قرار می دهد. اما اثر آن روی ابرسیاهچاله های پنهان شده در مرکز کهکشان ها بسیار جالبتر است. چندین نیرو این غول های عظیم را به هم نزدیک می کنند تا در هم تنیده شوند.


حتی با وجود اینکه سیاهچاله ها در همه جای آسمان وجود دارند و برخوردهای آن ها معمول است اما دیدن جفت ابرسیاهچاله به طور غافلگیر کننده ای مشکل است. با وجود اندازه گیری ها روی هزاران کهکشان، ستاره شناسان فقط توانستند یک جفت ابرسیاهچاله نزدیک به هم را مشاهده کنند که فاصله آن ها 24 سال نوری است و در مرکز کهکشان دوتایی 0402+379 قرار دارد.


محققین با استفاده از تلسکوپ رادیویی "آرایه خطی بسیار بلند" و با روشی به نام تداخل سنجی خطی تصویر واضحی از هسته ی کهکشان ها در فرکانس های مختلف رادیویی بدست آوردند. مشاهدات نشان می داد دو ابرسیاهچاله با سرعتی معادل 4 میلیون متر بر ساعت یا نیم درصد سرعت نور به هم نزدیک می شوند. آن ها برای اولین تماس نیاز به 30000 سال زمان دارند و برای ادغام به میلیون ها سال.

ممکن است برخورد دو ابرسیاهچاله در پی برخورد دو کهکشان مسئله ای بدیهی به نظر برسد اما واقعا این طور نیست. برای درک بهتر منظومه خورشیدی را تصور کنید، زمین حدود 4.5 میلیارد سال است در مدارش حول خورشید می گردد و تقریبا 5 میلیارد سال دیگر نیز به این حرکت خود ادامه خواهد داد مگر اینکه ناگهان زمین به علت گذر یا برخورد جرمی بزرگ اندازه حرکت خود را از دست بدهد. در غیر این صورت دلیلی برای این که به سمت خورشید حرکت کند وجود ندارد. همین داستان برای دو ابرسیاهچاله صادق است. در ابتدا به سادگی دو ابرسیاهچاله به واسطه برهمکنش های گرانشی به شدت به هم نزدیک می شوند و در خلال برخورد گرد و غبار و گاز و ستارگان از میان هم عبور می کنند. در نهایت وقتی ابرسیاهچاله ها به فاصله برهمکنشی از هم می رسند امواج گرانشی از خود ساطع می کنند که آن ها را در یک حرکت مارپیچی قرار می دهد. این حالت که بین مرحله نزدیکترین فاصله و فاصله جدایی آن دو است مشکلی است که از آن با نام "پارسک پایانی" یاد می کنند.

10031 BinarySMBH 480px


وقتی فاصله جدایی ابرسیاهچاله ها فقط چند سال نوری باشد شبیه سازی نشان می دهد که ابرسیاهچاله ها تمام مواد و ستارگان اطراف خود را مانند قلاب سنگ پرتاب می کنند در حالی که هنوز امواج گرانشی آنقدر قوی نیستند که مدار آن ها را تغییر دهند. منجمان دانشگاه نیومکزیکو حدس می زنند که در طول مدت برخورد کهکشانی، مواد به سادگی به سمت مرکز حرکت کرده و این نزدیک شدن دو ابرسیاهچاله را ممکن می سازد. این تیم تحقیقاتی تصمیم به انجام مشاهدات رادیویی بیشتری دارد تا پارامترهای مداری محکمتری بیابد. اما آن ها بیشتر از همه نیازمند صبر و حوصله هستند تا دو سیاهچاله به اندازه کافی به سمت مدار متقابل هم حرکت کنند و این کار مشاهدات بعدی را به سال 2019 موکول می کند.

نویسنده: بهزاد صالحی نژاد

کارشناس ارشد اخترفیزیک، عضو تحریریه آسمان شب ایران

celestron banner 02

iranoptic 03

هر هفته یک چهره از آسمان شب ایران را پیش چشمان شما خواهیم آورد