از روز 13 فروردین ایرانیان همراه با مردم سایر نقاط جهان به آسمان‌ها چشم خواهند دوخت. یكی از مهم‌ترین برنامه‌های سال جهانی نجوم با نام 100 ساعت نجوم از این روز در سراسر جهان آغاز شده و در طول 3 روز بعدی ادامه خواهد یافت. در این 100 ساعت مردم زمین فرصت خواهند یافت تا زیبایی‌های آسمان را بار دیگر ببینند و به كشف زیبایی‌های چشم نوازی بپردازند كه سال‌هاست به سبب زندگی در جامعه مدرن و شهری فرصت تماشای آنها را از دست داده‌اند. 100 ساعت نجوم رویدادی بسیار مهم است كه در آن جهان به آسمان نگاه خواهد كرد. برای ما ایرانیان آغاز این پروژه با روز طبیعت (13 فروردین) همراه شده است. روزی كه به بهانه توجه به طبیعت شاید بتوان نگاهی هم به طبیعت فراموش شده آسمان شب انداخت.در این ایام بسیار درباره سال جهانی نجوم شنیده‌ایم، اما تكرار برخی این موضوعات مهم و خواندن چندباره آنها بی‌ضرر است و یكی از حدیث‌هایی كه تكرار مكرر آن لازم است نقش تاریخی ایرانیان در رشد دانش ستاره‌شناسی است.
دانش ستاره‌شناسی در ایران فرهنگی جایگاه بسیار مهمی دارد. بر اساس آثار تاریخی، این پهنه فرهنگی شاهد بسیاری از پیشرفت‌های علمی‌در این زمینه بوده است و سنتی بسیار مهم و جدی در خصوص نجوم در این فضا شكل گرفته و رشد كرده است. این سنت توجه به آسمان و نجوم حداقل در 2 دوران به اوج‌های بی‌نظیری رسید؛ نخست در دوران باستانی ایرانیان كه اگرچه مدارك اندكی از آن دوران باقی مانده، اما همین مدارك اندك نشان‌دهنده دستاوردهای چشمگیر علمی در این زمینه بوده است و همین‌طور در دوران پس از اسلام كه دانشمندان ایرانی و مسلمان دست به ترجمه، گردآوری، اصلاح و اشاعه دانش ستاره‌شناسی زدند. حاصل كار بی‌نظیر آنها اصلاح هزاران برگ از مطالب مهم علمی دوران و افزودن بخش‌های مهمی بر آنها بود كه بعدها در عصر رنسانس علمی زیربنای مهمی در ایجاد تغییرات ژرف در دیدگاه ما نسبت به كیهان را پدید آورد. این دوران مهم متاسفانه چندان نپایید و در سده‌های اخیر علوم به طور كلی و ستاره‌شناسی به طور خاص در همان حال كه در مغرب زمین با سرعت بسیار زیادی دنبال می‌شد و رشد پیدا می‌كرد در ایران و البته بسیاری از كشورهای در حال توسعه دیگر از رونق افتاد و تنها در چند دهه اخیر است كه شاهد تلاش بسیار جدی برای رشد علمی و ایفای نقش دوباره در مجامع جهانی علمی هستیم. در این شرایط كه تعداد اخترشناسان حرفه‌ای ایران امروز حدود 100 نفر برآورد می‌شود كه شاید از تعداد اخترشناسان حرفه‌ای كه در دوران عبدالرحمن صوفی رازی و در حدود 100 سال پیش تنها در رصدخانه شیراز فعالیت می‌كردند نیز كمتر باشد و حدود چند هزار نفر منجم آماتور فعال در ایران حضور دارند ما وارد سال جهانی نجوم شده‌ایم تا از یكی از مهم‌ترین فرصت‌های ترویج علم در سال‌های اخیر استفاده كنیم.
سال جهانی نجوم را به جشنی عمومی‌برای مشاركت همه مردم در آن تشبیه كرده‌اند. جشنی كه در آن از مردم عادی گرفته تا دانشمندان حرفه‌ای و علاقه‌مندان آماتور حضور دارند تا روحیه كشف دوباره جهان و جایگاه خود در آن را افزایش دهند و پروژه 100 ساعت نجوم كه از سوی دبیرخانه این پروژه طراحی شده، شاید یكی از بزرگ‌ترین گردهمایی‌های جهانی را در این جشن عمومی تدارك دیده است. در این برنامه كه اجرای آن به عهده انجمن منجمان بدون مرز گذاشته شده است، ده‌ها كشور مشاركت فعال دارند. گروه‌های مختلف برنامه‌های خود را به طور مستقل برای مشاركت در این برنامه 100 ساعته به برگزاركنندگان اعلام كرده‌اند و جالب این‌كه تا لحظه نگارش این متن ایرانیان در رده سوم جدول كشورها از نظر تعداد رویدادها قرار دارند.
نگاهی به نقشه جهان كه مكان‌های برگزاری رویدادها برروی آن حك شده است و می‌توانید نسخه به روز شده آن را در وب سایت این پروژه در نشانی www.100hoursofastronomy.org بیابید، نشان می‌دهد در این بازه زمانی مردم بسیاری از نقاط جهان به آسمان چشم خواهند دوخت. این افراد فراغ از مرزها و اختلافات به واقعیت بسیار بزرگ‌تری نگاه خواهند كرد كه همه ما را در بر گرفته است. این فرصت بی‌نظیری است كه با حضور در مراكز اعلام شده كه فهرست آنها را می‌توانید در نشانی ذكر شده در بالا بیابید، شما هم می‌توانید به سیل مردمانی بپیوندید كه قصد دارند در این سال دید بزرگ‌تری به محیط اطرافشان پیدا كنند.
100 ساعت نجوم اما درایران به شكل خاص‌تری برگزار خواهد شد و بی‌شك می‌توان گفت شاید بزرگ‌ترین رویداد این پروژه در ایران در روز13 فروردین همراه با سیزده بدر ایرانیان رقم خواهد خورد. جایی كه منجمان آماتور ابزارهای خود را میان مردمی خواهند برد كه برای بزرگداشت روز طبیعت به مكان‌های عمومی، پارك‌ها و حاشیه شهرها رفته‌اند. امسال همه این افراد فرصت دارند در كنار گره زدن سبزه‌ها از مشاهده عظمت كیهانی كه در آن زندگی می‌كنیم احساس شگفتی كنند.
دكتر جمشید قنبری، رئیس انجمن نجوم ایران و دبیر ستاد سال جهانی نجوم ایران در گفتگو با خبرنگاران درباره این پروژه گفت: پروژه 100 ساعت نجوم یكی از پروژه‌های اصلی این سال است و این پروژه یك واقعه جهانی 24 ساعته به شمار می‌رود كه دامنه گسترده‌ای از فعالیت‌ها و حوادث گسترده عمومی در 100 ساعت بدون وقفه را شامل می‌شود. این فعالیت‌ها شامل ارتباط زنده اینترنتی، مشاهده وقایع، مهمانی ستاره‌ها و سایر فعالیت‌های ویژه می‌شود.
قنبری به اهداف برگزاری این پروژه پرداخت و افزود: یكی از اهداف مهم 100 ساعت نجوم این است كه تا حد امكان افراد زیادی همانند آنچه گالیله در 400 سال پیش برای اولین بار انجام داد از درون یك تلسكوپ به آسمان بنگرند.این پروژه از 2 تا 5 آوریل برگزار خواهد شد و رسماً در نیمه شب 2 و3 آوریل مصادف با 13 و14 فروردین 88 همزمان با زمان جهانی (ساعت 12 جهانی) شروع به كار می‌كند و البته قابل ذكر است كه شما هم به این میهمانی دعوت شده‌اید.
این پروژه و پروژه‌های مشابهی كه در طول سال جهانی نجوم برگزار خواهد شد، برای جامعه علمی ایران بسیار مهم‌تر از نقاط دیگر خواهد بود. یكی از اصلی‌ترین دلایل اهمیت این رویداد این است كه ایران بر مبنای سند چشم‌انداز 20 ساله باید تا سال 1404 به قطب علمی منطقه تبدیل شده باشد. برای تحقق این مساله باید مولفه‌های توسعه علمی در این مدت تحقق‌یافته یا جهت‌گیری‌ها به سمت تحقق آنها باشد.
یكی از هزاران مولفه‌ای كه باید در این زمینه مورد توجه قرار گیرد، نیروهای متخصص در رشته‌های علوم پایه و بنیادین است. در ایران با‌وجود تاریخ پرافتخارش حدود 100 منجم حرفه‌ای فعالیت می‌كنند یعنی به ازای هر 700 هزار نفر یك اختر شناس حرفه‌ای در جامعه فعالیت دارد در حالی‌كه این عدد برای كشوری مانند ایالات متحده امریكا كه در مقایسه تعداد منجمان حرفه‌ای آن چندان هم زیاد نیست، به ازای هر 51 هزار نفر یك منجم حرفه‌ای فعال است.
برای رسیدن به این آمار، باید علاقه جوانان و نوجوانان را برانگیخت و فرصت‌هایی مانند100 ساعت نجوم می‌تواند علاقه افراد برای ورود به این جریان علمی را بیشتركند و باعث شود تعداد بیشتری از نوجوانان علاقه‌مند به ورود به رشته ستاره‌شناسی و از آن مهم‌تر علوم پایه شوند چرا كه نجوم در واقع در تقاطع علوم مختلف از ریاضیات و فیزیك گرفته تا زیست‌شناسی و شیمی و مهندسی قرار گرفته است.فرصتی مانند 100 ساعت نجوم فرصتی نیست كه بسادگی از دست رود. شما هم شاید بتوانید در این فعالیت به عنوان شركت‌كننده یا برگزاركننده مشاركت داشته باشید.13 فروردین آغاز پروژه‌ای جهانی است كه ایرانیان مشاركت فعالی در آن دارند و امید می‌رود دستاورد بزرگی هم برای ایرانیان داشته باشد.
دانش ستاره‌شناسی در ایران فرهنگی جایگاه بسیار مهمی دارد. بر اساس آثار تاریخی، این پهنه فرهنگی شاهد بسیاری از پیشرفت‌های علمی‌در این زمینه بوده است و سنتی بسیار مهم و جدی در خصوص نجوم در این فضا شكل گرفته و رشد كرده است. این سنت توجه به آسمان و نجوم حداقل در 2 دوران به اوج‌های بی‌نظیری رسید؛ نخست در دوران باستانی ایرانیان كه اگرچه مدارك اندكی از آن دوران باقی مانده، اما همین مدارك اندك نشان‌دهنده دستاوردهای چشمگیر علمی در این زمینه بوده است و همین‌طور در دوران پس از اسلام كه دانشمندان ایرانی و مسلمان دست به ترجمه، گردآوری، اصلاح و اشاعه دانش ستاره‌شناسی زدند. حاصل كار بی‌نظیر آنها اصلاح هزاران برگ از مطالب مهم علمی دوران و افزودن بخش‌های مهمی بر آنها بود كه بعدها در عصر رنسانس علمی زیربنای مهمی در ایجاد تغییرات ژرف در دیدگاه ما نسبت به كیهان را پدید آورد. این دوران مهم متاسفانه چندان نپایید و در سده‌های اخیر علوم به طور كلی و ستاره‌شناسی به طور خاص در همان حال كه در مغرب زمین با سرعت بسیار زیادی دنبال می‌شد و رشد پیدا می‌كرد در ایران و البته بسیاری از كشورهای در حال توسعه دیگر از رونق افتاد و تنها در چند دهه اخیر است كه شاهد تلاش بسیار جدی برای رشد علمی و ایفای نقش دوباره در مجامع جهانی علمی هستیم. در این شرایط كه تعداد اخترشناسان حرفه‌ای ایران امروز حدود 100 نفر برآورد می‌شود كه شاید از تعداد اخترشناسان حرفه‌ای كه در دوران عبدالرحمن صوفی رازی و در حدود 100 سال پیش تنها در رصدخانه شیراز فعالیت می‌كردند نیز كمتر باشد و حدود چند هزار نفر منجم آماتور فعال در ایران حضور دارند ما وارد سال جهانی نجوم شده‌ایم تا از یكی از مهم‌ترین فرصت‌های ترویج علم در سال‌های اخیر استفاده كنیم.
سال جهانی نجوم را به جشنی عمومی‌برای مشاركت همه مردم در آن تشبیه كرده‌اند. جشنی كه در آن از مردم عادی گرفته تا دانشمندان حرفه‌ای و علاقه‌مندان آماتور حضور دارند تا روحیه كشف دوباره جهان و جایگاه خود در آن را افزایش دهند و پروژه 100 ساعت نجوم كه از سوی دبیرخانه این پروژه طراحی شده، شاید یكی از بزرگ‌ترین گردهمایی‌های جهانی را در این جشن عمومی تدارك دیده است. در این برنامه كه اجرای آن به عهده انجمن منجمان بدون مرز گذاشته شده است، ده‌ها كشور مشاركت فعال دارند. گروه‌های مختلف برنامه‌های خود را به طور مستقل برای مشاركت در این برنامه 100 ساعته به برگزاركنندگان اعلام كرده‌اند و جالب این‌كه تا لحظه نگارش این متن ایرانیان در رده سوم جدول كشورها از نظر تعداد رویدادها قرار دارند.
نگاهی به نقشه جهان كه مكان‌های برگزاری رویدادها برروی آن حك شده است و می‌توانید نسخه به روز شده آن را در وب سایت این پروژه در نشانی www.100hoursofastronomy.org بیابید، نشان می‌دهد در این بازه زمانی مردم بسیاری از نقاط جهان به آسمان چشم خواهند دوخت. این افراد فراغ از مرزها و اختلافات به واقعیت بسیار بزرگ‌تری نگاه خواهند كرد كه همه ما را در بر گرفته است. این فرصت بی‌نظیری است كه با حضور در مراكز اعلام شده كه فهرست آنها را می‌توانید در نشانی ذكر شده در بالا بیابید، شما هم می‌توانید به سیل مردمانی بپیوندید كه قصد دارند در این سال دید بزرگ‌تری به محیط اطرافشان پیدا كنند.
100 ساعت نجوم اما درایران به شكل خاص‌تری برگزار خواهد شد و بی‌شك می‌توان گفت شاید بزرگ‌ترین رویداد این پروژه در ایران در روز13 فروردین همراه با سیزده بدر ایرانیان رقم خواهد خورد. جایی كه منجمان آماتور ابزارهای خود را میان مردمی خواهند برد كه برای بزرگداشت روز طبیعت به مكان‌های عمومی، پارك‌ها و حاشیه شهرها رفته‌اند. امسال همه این افراد فرصت دارند در كنار گره زدن سبزه‌ها از مشاهده عظمت كیهانی كه در آن زندگی می‌كنیم احساس شگفتی كنند.
دكتر جمشید قنبری، رئیس انجمن نجوم ایران و دبیر ستاد سال جهانی نجوم ایران در گفتگو با خبرنگاران درباره این پروژه گفت: پروژه 100 ساعت نجوم یكی از پروژه‌های اصلی این سال است و این پروژه یك واقعه جهانی 24 ساعته به شمار می‌رود كه دامنه گسترده‌ای از فعالیت‌ها و حوادث گسترده عمومی در 100 ساعت بدون وقفه را شامل می‌شود. این فعالیت‌ها شامل ارتباط زنده اینترنتی، مشاهده وقایع، مهمانی ستاره‌ها و سایر فعالیت‌های ویژه می‌شود.
قنبری به اهداف برگزاری این پروژه پرداخت و افزود: یكی از اهداف مهم 100 ساعت نجوم این است كه تا حد امكان افراد زیادی همانند آنچه گالیله در 400 سال پیش برای اولین بار انجام داد از درون یك تلسكوپ به آسمان بنگرند.این پروژه از 2 تا 5 آوریل برگزار خواهد شد و رسماً در نیمه شب 2 و3 آوریل مصادف با 13 و14 فروردین 88 همزمان با زمان جهانی (ساعت 12 جهانی) شروع به كار می‌كند و البته قابل ذكر است كه شما هم به این میهمانی دعوت شده‌اید.
این پروژه و پروژه‌های مشابهی كه در طول سال جهانی نجوم برگزار خواهد شد، برای جامعه علمی ایران بسیار مهم‌تر از نقاط دیگر خواهد بود. یكی از اصلی‌ترین دلایل اهمیت این رویداد این است كه ایران بر مبنای سند چشم‌انداز 20 ساله باید تا سال 1404 به قطب علمی منطقه تبدیل شده باشد. برای تحقق این مساله باید مولفه‌های توسعه علمی در این مدت تحقق‌یافته یا جهت‌گیری‌ها به سمت تحقق آنها باشد.
یكی از هزاران مولفه‌ای كه باید در این زمینه مورد توجه قرار گیرد، نیروهای متخصص در رشته‌های علوم پایه و بنیادین است. در ایران با‌وجود تاریخ پرافتخارش حدود 100 منجم حرفه‌ای فعالیت می‌كنند یعنی به ازای هر 700 هزار نفر یك اختر شناس حرفه‌ای در جامعه فعالیت دارد در حالی‌كه این عدد برای كشوری مانند ایالات متحده امریكا كه در مقایسه تعداد منجمان حرفه‌ای آن چندان هم زیاد نیست، به ازای هر 51 هزار نفر یك منجم حرفه‌ای فعال است.
برای رسیدن به این آمار، باید علاقه جوانان و نوجوانان را برانگیخت و فرصت‌هایی مانند100 ساعت نجوم می‌تواند علاقه افراد برای ورود به این جریان علمی را بیشتركند و باعث شود تعداد بیشتری از نوجوانان علاقه‌مند به ورود به رشته ستاره‌شناسی و از آن مهم‌تر علوم پایه شوند چرا كه نجوم در واقع در تقاطع علوم مختلف از ریاضیات و فیزیك گرفته تا زیست‌شناسی و شیمی و مهندسی قرار گرفته است.فرصتی مانند 100 ساعت نجوم فرصتی نیست كه بسادگی از دست رود. شما هم شاید بتوانید در این فعالیت به عنوان شركت‌كننده یا برگزاركننده مشاركت داشته باشید.13 فروردین آغاز پروژه‌ای جهانی است كه ایرانیان مشاركت فعالی در آن دارند و امید می‌رود دستاورد بزرگی هم برای ایرانیان داشته باشد.
متن زیر دست نوشته مدیر آسمان شب ایران است
دوستان عزیز همانطور که می دانید در ایران گروه ها و انجمنهای بسیاری در حال فعالیت هستند که این خود نشان از علاقه‌ی بسیار زیاد به ستاره شناسی را نشان می دهد. با این وجود هنوز بسیاری از گروه های ستاره شناسی اقدام به ثبت برنامه های خود رد سایت جهانی نکرده اند و امید است در آینده ای بسیار نزدیک شاهد ثبت این گروه ها باشیم. همانطور که در شکل زیر مشاهده می کنید، تنها 27 گروه اعلام امادگی کرده اند. در گوشه‌ی تصویر استان خوزستان را مشاهده می کنید که به صورت یکپارچه تحت نظارت اتحادیه انجمنهای ستاره شناسی خوزستان این برنامه را انجام خواهند داد. در این استان 7 شهر اصلی بخصوص اهواز برنامه های مختلفی را به اجرا خواهند گذاشت. امیدواریم که در آینده سراسر ایران اسلامی چنین با شور و شوق وصف ناپذیری برنامه های سال جهانی را اجرا کنند.
خسرو جعفری زاده
