امروز، 1 مهرماه 1395، خورشید در ساعت 14 و 21 دقیقه به وقت جهانی و 17 و 51 دقیقه به وقت مرکزی ایران در نقطه اعتدال پاییزی قرار خواهد گرفت و در طول روز شب دقیقا برابر خواهد بود.
اما دلیل این موضوع چیست؟
از دید ناظران زمینی خورشید در آسمان هر روز طلوع می کند و غروب می کند. اما خورشید دارای حرکت دیگری در آسمان است که در بین ستاره ها دیده می شود و همه افراد متوجه آن نمی شوند. خورشید با حرکتی از غرب به شرق در آسمان روبرو است که این مسیر را دایره البروج یا همان مسیر حرکت خورشید می نامند و تحت تاثیر حرکت زمین به دور خورشید است.
همانطور که میدانید محور زمین با صفحه منظومه خورشیدی 23.5 درجه اختلاف دارد. این اختلاف باعث بوجود آمدن فصلها و ضمناً حرکت سینوسی خورشید در بین ستاره ها می شود. شروع این حرکت در روز اول فروردین هر سال در نظر گرفته می شود. در این روز خورشید دقیقاً در نقطه ای از آسمان قرار میگیرد که دایره البروج و نقطه صفر میل مداری آسمان و بعد صفر ساعت آسمان به همدیگر میرسد. پس از این روز حرکت خورشید رو به بالای میل مداری آسمان شروع می شود و فصل بهار پدید می آید. در ادامه خورشید به بالاترین میل مداری مداری که همان 23.5 درجه است می رسد. در این روز انقلاب تابستانی است و خورشید در بعد 6 ساعت ومیل 23.5+ قرار دارد که همان روز اول تیرماه و طولانی ترین روز سال است.
سپس گردش زمین به دور خورشید ادامه می یابد و خورشید از دید ما ناظران زمینی شروع به پایین آمدن در میل مداری آسمان می کند، تا به روز 1 مهرماه می رسیم. در این روز خورشید دوباره به مدار صفر درجه میل آسمان می رسد ولی بُعد آن برابر با 12 ساعت است ونیمی از مسیر خورشید در طول سال در آسمان طی شده است.
این رویداد باعث پدیده های جالبی بر روی زمین می شود که به آنها اشاره می کنیم :
• حرکت بالا پایینی خورشید در افق
این وضعیت همان حرکت خورشید در روی مسیرد دایره البروج است که تحت تاثیر اخلاف زاویه مداری زمین با صفحه منظومه خورشیدی دارد. در روز 1 فروردین و 1 مهرماه خورشید دقیقا از سمت 90 درجه در افق ناظر زمینی در تمامی نقاط زمین طلوع می کند. در روز 1 تیرماه 23.5 درجه بالاتر و 1 دیماه 23.5 درجه پایینتر از نقطه شرقی سمت طلوع می کند.
• طول روز شب
در این روز طول روز و شب به دلیل طلوع خورشید از سمت 90 درجه و غروب آن در سمت 270 درجه برابر است.