تلسکوپ فضایی هابل به تازگی وجود دی اکسید کربن رادر یک سیاره فراخوشیدی که به دور ستاره ای در گردش است آشکار سازی کرده است. این ستاره که HD189733- (یا V452 Vulpeculae,) نامیده می شود در یک منظومه دوتایی قرار دارد که در فاصله 60 سال نوری از ما قرار گرفته است و سیاره ای به اندازه مشتری با نامHD189733b  به دور آن در گردش است.

تا پیش از این و در تصویر هایی که توسط هابل و اسپیتزر به دست آمده بود وجود مولکول های آب و متان در سیارات فراخورشیدی به اثبات رسیده بود اما این نخستین باری است که دانشمندان موفق به کشف CO2  در این سیاره شده اند.

اما وجود CO2 به راستی چه اهمیتی برای ما دارد؟ درست است که کربن دی اکسید یکی ازنشانه های شیمیایی وجود حیات است اما آیا سیاره ای همچون این "مشتری داغ" میتواند میزبان تکامل حتی نخستین گونه های حیات باشد؟ پاسخ این سوال منفی است اما در هر حال این کشف میتواند نقطه آغازی برای تشخیص وجود کربن دی اکسید بر روی سیاره های فراخورشیدی در فاصله های بسیار زیاد از زمین باشد.

Mark Swain از آزمایشگاه پیشران جت ناسا در این مورد می گوید: "کربن دی اکسید یکی از فاکتور های اصلی وجود حیات است زیرا این مولکول تحت شرایط محیطی مناسب ،همانند آنچه در زمین مشاهده می کنیم، می تواند با فعالیتهای زیستی  ارتباط داشته باشد. در واقع  چیزی که برای ما اهمیت زیادی دارد این است که شناسایی کربن دی اکسید و تخمین فراوانی آن به تلاش طولانی مدت ما در مورد شناخت ویژگی های این سیارات، هم از نظر مواد تشکیل دهنده آنها و هم از نظر بررسی امکان وجود حیات، کمک بسیاری خواهد کرد."

 

گذر سیاره فراخورشیدی از جلو ستاره مادر 

 

در واقع علاوه بر کربن دی اکسیدی که در این سیاره فراخورشیدی کشف شده مولکول های کربن مونو اکسید نیز در جو آن مشاهده می شود. اما  کشف کربن دی اکسید به عنوان سر نخی از وجود حیات در سیاره دیگری غیر از زمین از اهمیت بسیار بالاتری برخوردار است.

دانشمندان امیدوارند که با گذشت زمان و پیشرفت تکنیک های رصدی بتوانند در آینده  پوسته های سنگی کوچکی از این سیارات مشاهده کنند که در صورت تحقق این امر تحقیقات آنها در این زمینه به نتیجه خواهد رسید.

دانشمندان به وسیله ماموریت "ونوس اکسپرس" سازمان فضایی اروپا توانستند خصوصیات و ویژگی های زمین را از ناحیه ای بسیار دور مشاهده کنند؛ این کار به اختر شناسان  و جویندگان حیات های خارجی در مشاهده منظومه های ستاره ای دور کمک زیادی می کند. در وافع با مقا یسه مدل زمین که از فاصله دورتهیه شده است و سیارات دور دست اگر سیاره ای  دارای تر کیبا ت شیمیایی مشابه زمین مشاهده شد آن سیاره قطعا می تواند مهمترین کاندید برای وجود حیات باشد.

 

بررسی ترکیبات جوی زمین از فاصله دور 

 

اما هابل چگونه موفق به کشف مولکولهای کربن دی اکسید رویHD189733b شد؟ به وسیله آنالیز طیف نمایی پرتو های فرو سرخی که از این سیاره داغ متصاعد میشد،هابل بااستفاده از دوربین فروسرخ نزدیک خود و همچنین طیف نگار چند منظوره خود(NICMOS) ، توانست مولکولهایCO  و  CO2 را در این سیاره فراخورشیدی کشف کند. به این صورتکه مولکول های مشخص در جو این سیاره فراخورشیدی با جذب طول موج های معینی از نور فروسرخ  طیف خطی  خاصی را برجا میگذارد که نشان دهنده وجود کربن مونو اکسید و کربن دی اکسید در جو آن است.

یکی از بهترین روش های مطالعه منظومه های ستاره ای بررسی سطح گرفتی آنهاست .سیاره در گردش مداری خود به دور ستاره مادر گاهی از جلو آن عبور میکند و گاهی در پشت آن مخفی میشود که در این مورد  گذر سیاره از جلو ستاره هر 2.2 روز یکبار اتفاق می افتد و پس از آن  سیاره در پشت ستاره مخفی میشود . این حالت – قرار گرفتن ستاره در خط دید سیاره- بهترین زمان برای اندازه گیری تشعشعات تابشی ستاره توسط اختر شناسان است،آنها همچنین از این اندازه ها برای کاستن از آنالیز های طیفی سیاره استفاده می کنند. این روش با مجزا کردن پرتو های تابشی ستاره  امکان تجزیه و آنالیز ترکیبات جوی قسمت روز سیاره را برای دانشمندان فراهم می کند.

Swain می افزاید:"ما سعی داریم تا با پیدا کردن مولکولهای موجود در جو و میزان فراوانی آنها ،تغییرات آنها را در قسمت شب و روز سیاره مورد بررسی قرار دهیم."

همه این پیشرفت ها به وسیله هابل  به آینده مطالعات ما در مورد سیارات فراخورشیدی کمک بسیاری خواهد کرد و در سال 2013 با پرتاب  تلسکوپ فضایی جیمز وب توسط ناسا این تلسکوپ ماموریت خود را در جستجوی سیارات فرا خورشیدی "ابر زمین"_سیارات خاکی بسیار بزرگتر از زمین_ با آشکار سازی طول موج های فروسرخ نزدیک  آغاز خواهد کرد.   بنا براین کشف این مولکولهای دی اکسید کربن در اتمسفر  HD189733b به اختر شناسان کمک میکند تا با اصلاح روش های خود  به دنبال سر نخهای دیگری از زندگی در سیارات دیگر باشند...

برگرفته از:universetoday.com