آموزشگاه آنلاین ستاره‌شناسی: آموزش ببینید، کارنامه دریافت کنید! به دوستان خود بپیوندید
پس از گذشت یک سال بار دیگر رصدگران آسمان شب می توانند آخرین گرفت کلی ماه را تا سال 1390 مشاهده نمایند. این ماه گرفتگی در صبحگاه روز پنجشنبه 2 اسفندماه روی خواهد داد و تمامی شهر های ایران مراحل گرفت کلی را می توانند مشاهده کنند.


ماه گرفتگی چگونه روی می دهد؟ برای بسیاری از علاقه مندانی که به تازه گی به دنیای ستاره شناسی وارد شده اند این پرسش پیش می آید. قمر زمین هر 29 روز یک بار به دور زمین می گردد، اما هر ماه ، شاهد گرفتگی نخواهیم بود!!! دلیل این موضوع هم اختلاف صفحه مداری ماه با دایره البروج است. صفحه دایره البروج نواری است فرضی که خورشید در طی یکسال آن را در آسمان و در بین ستاره ها می پیماید. حال، قمر زمین ماه نیز با این صفحه 5 درجه و 9 دقیقه اختلاف دارد و به همین دلیل است که هر ماه شاهد خورشید گرفتگی و یا ماه گرفتگی نخواهیم بود. برای به وقوع پیوستن ماه گرفتگی می بایست قمر زمین در یکی از گره ها و یا نزدیک به آن باشد. ( گره مداری ماه مکانی است که صفحه مداری ماه با دایره البروج برخورد می کند و به دو گونه است. گره صعودی، زمانی که ماه به بالای دایره البروج حرکت می کند و گره نزولی، زمانی روی می دهد که ماه به پایین دایره البروج حرکت می کند. ) بنابراین در زمان خورشید گرفتگی گره ماه در نزدیکی خورشید و در زمان ماه گرفتگی سایه زمین در نزدیکی گره مداری ماه قرار دارد.

 
مراحل ماه گرفتگی : همانطور که می دانید خورشید چشمه نقطه ای نور نیست و به همین دلیل سایه زمین، ماه و هر سیاره  سایه و نیم سایه دارد. سایه و نیم سایه زمین به مانند مخروطی به دنباله زمین کشیده شده اند. در شکل زیر می توانید این موضوع را به وضوح در شکل زیر مشاهده نمایید.
 
 
برخی اطلاعات مهم در زمینه ماه گرفتگی : همانطور که میدانید شعاع خورشید 695244 کیلومتر، شعاع زمین 6378 و شعاع ماه 1740 کیلومتر است. با این مقادیر می تواند طول مخروط سایه زمین را در اوج و خضیض مدار زمین به دور خورشید محاسبه کرد. برطبق محاسبات طول مخروط سایه زمین در زمان حضیض 13.6644 کیلومتر و در زمان اوج 1407706 کیلومتر خواهد و بود. فاصله ماه از زمین نیز در زمان اوج 400000 کیلومتر و در زمان حضیض 360000 کیلومتر می باشد. پس با این مقادیر می تواند درک کرد که اگر گره صعودی یا نزولی ماه در دایره البروج اگر در نزدیکی سایه باشد می توان ماه گرفتگی را به صورت نیم سایه ای، جزئی و یا کامل مشاهده نمود.

اما ماه گرفتگی 2 اسفند ماه  1386

مرکز این ماه گرفتگی در اقیانوس اطلس و نزدیکی آمریکای جنوبی است. اما بیشتر مناطق جهان این گرفتگی را مشاهده خواهد کرد. اروپا، آفریقا، قسمت هایی از خاور میانه، قاره آمریکا می توانند تمامی مراحل این گرفت را مشاهده کنند. اما در کشور ما رویت مراحل پایانی گرفت کلی و جزئی قابل رویت نخواهد بود و ماه غروب خواهد کرد. استانهای غربی و شمال غربی بهترین مکان ها برای رصد این ماه گرفتگی خواهند بود.
 
 

 این ماه گرفتگی در ساعت 4 و 4 دقیقه و  47 ثانیه با ورود ماه به نیم سایه آغاز می گردد. به دلیل تاریکی کم در بخش نیم سایه دیدن آن با چشم امکان ندارد. برای دیدن این مرحله می بایست  تا زمانی که  70 درصد به درون نیم سایه فرو رفت صبر کنید.  با نزدیک شدن ماه به تمام سایه شدت نور ماه کم تر خواهد شد و در این زمان شما می توانید تاریکی قسمت های شمال شرقی ماه را مشاهده نمایید. ماه در ساعت 5 و 12 دقیقه و 47 ثانیه وارد تمام سایه می شود و در این زمان ماه گرفتگی جزئی آغاز می گردد. هر چه ماه به درون سایه بیشتر فرور می رود درصد گرفت افزایش پیدا می کند تا اینکه در ساعت 6 و 30 دقیقه و 22 ثانیه ماه به طور کامل به درون سایه فرو می رود و گرفت کامل آغاز می گردد. ماه گرفتگی 2 اسفند 51 دقیقه طول خواهد کشید ولی رصد تمامی مراحل گرفت کامل در برخی از شهر های شرقی و مرکزی امکان پذیر نیست. 
 
 
در زمانی که این ماه گرفتگی روی می دهد سیاره زحل و ستاره قلب السد آن را همراهی خواهند کرد. در این گرفت سیاره زحل به مانند ستاره ای زرد رنگ در بالای ماه قرار خواهد داشت و منظره ای بیاد ماندنی را ثبت خواهد کرد.
 
 
 
ادامه دارد 
 

نویسنده: خسرو جعفری زاده

مدیر وب سایت آسمان شب ایران، عکاس آسمان شب

celestron banner 02

iranoptic 03

هر هفته یک چهره از آسمان شب ایران را پیش چشمان شما خواهیم آورد
  • شب سکوت کویر

    عکاس : طاها قوچکانلو   زیباترین شب ها، شب های کویر است. شب هایی که آسمان پر از ستاره است. سکوت و خلوت کویر باعث می شود

    ...
  • شب یلدا و انقلاب زمستانی

    عکاس :مریم واعظی   ایرانیان شب یلدا را مانند نوروز با یک اتفاق نجومی جشن می گیرند. شب یلدا مصادف با رویدادی به نام

    ...