دنباله داری که در چند هفته اخیر باعث شور و شعف منجمان آماتور و حرفه ای شده بود ، هم اکنون پس از یک هفته فوران و انبساط غیر منتظره ، به اندازه ای بزرگتر از خورشید رشد کرده است ! خورشید تنها جرم حجیم بی رقیب منظومه شمسی است که تأثیر دراز مدت و گسترده امواج و ذرات آن در تمام سیارات این منظومه محسوس است . اما دنباله دار نسبتاً کوچکی که هلمز نامیده می شود ، به قدری گاز و گرد و غبار از خود آزاد کرده که اتمسفر اطراف آن (coma) به مقدار زیادی گسترده و حجیم شده است و در حال حاضر قطر این فضای حجیم گازی از قطر خورشید بزرگتر است !

بنا به گفته منجمان در دانشگاه هاوایی ، انبساط این توده حجیم همچنان ادامه دارد و اکنون می توان آن را بزرگترین جرم بی رقیب در منظومه شمسی دانست . قطر پوشش گازی این دنباله دار در نهم نوامبر در حدود 1 میلیون و 400 هزار کیلومتر تخمین زده شد ، این محاسبه بر مبنای اندازه گیری هایی بود که در انجمن منجمان دانشگاه هاوایی با رصدهایی دقیق ، به انجام رسید . قطر خورشید بر مبنای محاسبات و منابع مختلف در حدود 1 میلیون و 392 هزار کیلومتر تخمین زده شده که اندکی کمتر از قطر توده دنباله دار هلمز می باشد !

رصدهای جداگانه ای که توسط تلسکوپ هابل انجام گرفته وجود ساختاری زیبا و دلفریب را در مرکز این توده آشکار ساخته که به شکل گره پاپیون می باشد . فضای گازی این توده دنباله دار که اکثراً حاوی ذرات بسیار ریز و میکروسکوپی است در اثر بازتابش نور خورشید نورانی به نظر می رسد .

 

دنباله دار هلمز در تاریکی شب ، در سمت شمال شرقی و در بلندای آسمان به شکل یک ستاره تیره دیده می شود . شما در هر زمانی پس از تاریکی شب می توانید مکان آن را به وسیله یک نقشه مناسب پیدا کنید و دیدن آن با چشم غیر مسلح نیز ممکن است اما در حومه تاریک شهرها و مکانهای کم نور به خوبی می توان موقعیت این دنباله دار را مشخص کرد و رصد آن بسیار قابل توجه خواهد بود . بنا بر گفته یکی از منجمان حرفه ای ، در حال حاضر این دنباله دار به صورت یک ابر دایره ای بسیار بزرگ و برجسته ظاهر شده است  و لذا توصیه می شود که آخر همین هفته ، علاقه مندان به سراغ رصد این دنباله دار بروند ، چرا که ماه هنوز خیلی درخشان نیست و لذا درخشش این توده تا چند روز در آسمان قابل ملاحظه خواهد بود لذا قبل از اینکه ماه کاملاً پر نور و کامل شود و درخشندگی این دنباله دار کم فروغ گردد ، برای رصد آن شتاب کنید !

انتظار می رود که در چند هفته و ماه های آینده پوشش توده این دنباله دار حتی حجیم تر گردد در حالیکه روشنایی دنباله دار کم کم محو شده و از بین برود چرا که ذرات گازی اطراف آن متفرق می شوند .

دوشنبه 19 نوامبر دنباله دار هلمز در موقعیت بسیار ممتازی در آسمان شب قرار می گیرد که بنابر اظهار سایت www.SpaceWeather.com  فرصت خوبی برای رصدگران خواهد بود تا این دنباله دار زیبا را در بالای ستارة آلفای بر ساووش نظاره کنند ، به نظر می رسد که در این شب ستارة مذکور در تودة حجیم این دنباله دار کاملاً بلعیده شود ! منظرة زیبایی از صورت فلکی برساووش که حیف است فرصت دیدن آنرا از دست بدهیم . یک تلسکوپ کوچک می تواند به خوبی مکان این دنباله دار را مشخص کند . 

 

یادتان باشد که این دنباله دار بر خلاف خیلی از دنباله دارهای بزرگ ، فاقد یک مشخصه بارز یعنی امتداد (دم دار) است و لذا برای رصدگران غیرحرفه ای که به ستاره بخت و افول اعتقاد دارند ، دنباله دار هلمز یک جسم آسمانی دراماتیک نخواهد بود !

هیچ کس نمی داند که چرا دنباله دار هلمز به فوران درآمد ! اما در سال 1982 مورد مشابهی با درخشش ناگهانی و ناشی از انبساط دیده شد . مورد اخیر در 24 اکتبر امسال (کمتر از یک ماه پیش) برای اولین بار رصد شد که به تدریج از یک جسم کدر و تیره به جسمی بسیار نورانی در آسمان شب تغییر شکل داد ، به نظر می رسد که سرعت خروج مواد به خارج از هسته این دنباله دار تقریباً معادل 5/0 کیلومتر در ثانیه باشد .

تیم منجمان دانشگاه هاوایی در گزارشی اعلام کردند که این فوران وطغیان شگفت انگیز از ذرات گاز و غبار از درون یک هسته جامد و کوچک در داخل توده دنباله دار صورت می گیرد که جنس این هسته از سنگ و یخ بوده و قطر آن تنها معادل 6/3 کیلومتر می باشد .

تصاویر جدید گرفته شده از رصدخانه هاوایی نشان می دهد که قسمت انتهایی دنباله دار اندکی به فرم دم دار می باشد که در بخش تحتانی راست دنباله دار به صورت یک توده تاریک به نظر می رسد . فاصله دنباله دار هلمز از زمین معادل 240 میلیون کیلومتر یعنی 6/1 برابر فاصله خورشید از زمین است به همین دلیل حتی تلسکوپ هابل هم قادر نیست ، هسته مرکزی این دنباله دار را آشکار سازد .

با توجه به تصاویر به دست آمده از هابل و عکسهای دیگری از تلسکوپ های زمینی ، منجمان در گزارشی اعلام کردند که یک تکه بزرگ بعد از جدا شدن و دور شدن از هسته اصلی شکسته شده و متعاقباً به ذرات ریز و گردو غبار تغییر فرم داده است که این ذرات و گازها ، پوشش اصلی دور دنباله دار را به شکل یک توده حجیم ، تشکیل داده اند . به هر حال فاصله زیاد دنباله دار از زمین و گرد وغبار موجود در فضای اطراف آن مانع از آن شده که هابل بتواند این اجزای متلاشی شده را به خوبی آشکار کند .