در نگاهی اجمالی به این اجتماع هر طیفی از اقوام مختلف، بزرگ و كوچك گرفته تا هر نوع گرایشی در اجتماع را می‌توانید بیابید. همه‌ی این علاقه‌مندان فقط و فقط یك علاقه‌ی مشترك دارند و آن شعار همیشگی نجوم آماتوری است. بیایید در كنار هم از دیدن جذابیت‌های منحصر به فرد در آفرینش آسمان شب لذت ببریم.
این رقابت مهیج هر ساله با همان جذابیت‌های همیشگی برگزار می‌شود و همواره حوادثی زیبا را به خود دیده است. از اولین رقابت مسیه در سال 1379 كه سرآغاز زیبای این راه بود. از سیلاب دومین رقابت كه برنامه را منتفی ساخت. از ابری‌شدن ناگهانی رقابت سوم كه همه را غافلگیر كرد. از بی‌نظیرترین رقابت در زیر آسمانی پر ستاره در رقابت چهارم كه برای اولین بار برگزیدگان هر 110 جرم فهرست مسیه را به دام انداختند. از سودای سفر به روستای خرانق یزد در رقابت پنجم و آن همه تلاش و در آخر ابری شدن هوا، از رقابت ششم كه در ابتدا با باد و طوفان تگرگ آغاز شد و برای اولین بار رقابت عكاسی نیز دایر شد و سر آخر رقابت هفتم كه نسل‌های جوان‌تری پای به میدان گذاشتند و ابزارهای نوین و قویتر جای خود را به ابزارهای كوچك و حتی دست‌ساز رقابت‌های اولیه داد. اكنون رقابت هشتم با سبكی جدید در پیش است و رقابتی دیگر كه پنج‌شنبه و جمعه‌ی این هفته، كاروانسرای تاریخی قصر بهرام برای پنجمین بار جنب و جوش رصدگران و داوران را بر بام قدیمی خویش احساس می‌كند.
اگر از پذیرفته‌شدگان نهایی این رقابت هستید و حتی برای اولین بار شركت خواهید كرد بد نیست این مقاله را مطالعه نمایید تا با جو موجود مقداری آشنا شوید و از راه‌حل‌های مناسب كه برای شركت در این رقابت به شما ارائه می‌شود استفاده نمایید تا در به دام انداختن این اجرام موفق باشید.
1- من و دوستم فقط برای رتبه‌ی اول داریم می‌آییم و بس!!!
از من به شما نصیحت كه اصلاً با ذهنیت اول‌شدن به رقابت نیایید. چون فشار و استرس روحی شدید به دلیل جو بسیار خاص رقابت به شما وارد می‌شود. به هر حال هدف شما می‌تواند كسب رتبه‌ی اول باشد و این انگیزه كافی است. ولی تا زمان پایان رقابت و اعلام نتایج نمی‌توانید حتی به برگزیده‌شدن خویش مطمئن باشید چه برسد به رتبه‌ی اول! چون همیشه رقابت در رده‌ی دوچشمی و بیشتر تلسكوپی سنگین و میلیمتری بوده و عوامل زیادی در برگزیده شدن افراد نقش داشته است. از طرفی اگر تاكنون تجربه‌ای را در شركت رقابت مسیه نداشته‌اید باز هم كار شما سخت‌تر خواهد بود. ضمناً این مسابقه هدفی است برای گرد هم آمدن منجمان آماتور ایرانی و بُعد رقابتی آن ارزشی بالایی ندارد. چون افراد شركت‌كننده با اجرام مسیه رقابت می‌كنند و عملاً رقابتی با یكدیگر ندارند و لذا رفاقت بیشتر از رقابت مطرح است. كسی موفق است كه تمرین بیشتری را از قبل داشته و از هر لحاظ نیز برای این رقابت آماده باشد. از طرفی برای رصدگر كسب رتبه در این رقابت نباید یك نقطه‌ی بیشینه باشد كه وقتی به آن رسید دیگر فكر كند كه بر قله ایستاده است. در واقع مهمترین مزیت شخصی برای این رقابت، افزایش بار تجربی شما در رصد آسمان شب و تسلط بر آن است.
2- قبل از مسابقه بهترین نحوه تمرین چگونه است؟
اگر تنها هستید یا هم‌گروهی دارید فرقی نمی‌كند، بایستی برنامه‌های مشترك زیادی را برای رصد این اجرام انجام دهید و در حین هر برنامه روش‌های موجود برای شكار یك جرم را بررسی كنید. مثلاً بایستی وظیفه‌ی نفر دوم را مشخص كنید كه نقشه‌خوان باشد و یا این‌كه كارها را با شما نصف كند یا این‌كه استراحت كند و یكی در میان جرم بگیرید. به نظر من روش اول بسیار خوب است ولی بایستی خیلی با یكدیگر هماهنگ باشید. مثلاً رصد جرم‌های دور افتاده و سخت را بایستی تمرین كنید. و با استفاده از زمان‌بندی و رفتن چند باره به روی اجرام و كوتاه كردن زمان را بایستی در دستور كار خویش قرار دهید. مزیت این تمرینات این است كه به شما كمك می‌كند تا با بهترین برنامه به رقابت مسیه بیایید. این‌گونه تمرینات باعث می‌شود تا با آشنایی و تسلط كامل بر ابزار، احساس نیاز به ابزارهای جنبی و ... را از قبل متوجه می‌سازد تا مشكلات را برطرف نمایید.
3- از چه نقشه و نرم‌افزارهایی بهتر است استفاده کنیم؟
قبل از رقابت كار جستجوی اجرام با نرم‌افزار‌های گرافیكی دقیق مانند Starry Night كمك زیادی خواهد كرد. حتی می‌توانید نقشه‌های اجرام را با نماهای مختلف پرینت بگیرید و از آن در رصدگاه استفاده كنید. بهترین نقشه هم برای رقابت Observer و Sky Atlas است. چون طراحی آن ساده بوده و كار با آن بسیار راحت است. نوع آشنایی و تمرین با نقشه خیلی مهم است. مثلاً در یكی از رقابت‌ها به دلیل مشكل در نقشه حدود 15 دقیقه از وقتم را صرف گرفتن یك جرم ساده كردم و جالب است كه به دام هم نیفتاد. پس تسلط به نقشه بسیار مهم‌تر از حتی جنس نقشه است.
4- چه ابزار و امکانات جانبی به همراه داشته باشیم؟
چراغ قوه‌ی قرمز با یاطری اضافه را هیچ وقت فراموش نكنید. چون اگر نور شما در این شب از دست برود كار شما نیز سخت خواهد شد. چهار پایه تاشو برای استراحت نیز می‌تواند به شما كمك زیادی كند. سایر ابزارها را نیز بایستی بر اساس احساس نیاز كه در تجربه‌های شخصی به دست آورده‌اید، می‌توانید انتخاب كنید.
5- از چه چه نوع چشمی و با چه شماره‌ای استفاده کنیم؟
اگر در رده‌ی تلسكوپی هستید بهترین چشمی در رقابت در درجه‌ی اول یك چشمی با كیفیت و در درجه‌ی بعد میدان دید مناسب است. اگر چشمی شما هر دو قابلیت را داشته باشد مسلماً كار شما برای شكار اجرام راحت‌تر خواهد بود. كیفیت چشمی باعث تفكیك اجرام كم‌نور می‌شود. میدان دید بالا باعث می‌شود كه اجرام سریع‌تر در درون چشمی به دام افتند. در مجموع بهترین چشمی خود را بایستی در رصد تمرینی رقابت پیدا كنید. شماره‌ی چشمی هم بایسنی به حدی باشد كه علاوه بر تفكیك اجرام، میدان دید مناسبی نیز به شما بدهد. اما استفاده از یك بزرگنمایی متوسط بین 20 تا 40 برابر مناسب است. البته اگر تجربه‌ی بالایی در اختیار داشته باشید بر اساس میزان سختی جرم می‌توانید چشمی‌های متفاوتی را نیز در اختیار داشته باشید تا در صورت نیاز استفاده نمایید.
6- جرم‌های گیسو و سنبله را چگونه از هم تفکیک کنیم؟
برعكس آن‌چه كه فكر كنید رصد اجرام سنبله و گیسو راحت است. فقط برای رصد بایستی از ستاره‌های راهنما برای پیدا كردن این اجرام استفاده نمایید و در تفكیكی ان دقت كنید. در این محدوده‌ی پر تراكم حتی ممكن است 2 یا حتی 3 جرم را نیز در یك كادر جا دهید و اگر قانون خاصی بر رقابت حاكم نباشد می‌تواند در یك آن 2 یا 3 جرم خویش را در یك میدان‌دید تأیید كنید. ولی سعی كنید تا یك تمرینی از پیش برای این اجرام داشته باشید. البته سخت‌ترین اجرام مسیه در كاسه‌ی دب‌اكبر قرار دارند و در كل كمی كم‌نور هستند.
7- نحوه کار با داور به چه شكل است و چگونه جرم ما رو تایید می‌کنند؟
بعد از آن‌كه داور خویش را شناختید بد نیست در مورد نحوه‌ی پذیرش جرم توسط ایشان سوالاتی را جویا شوید. ولی آن‌چه كه معمول است شما باید جرمها را در مركز تصویر قرار دهید و با استفاده از نقشه‌ی راهنما ایشان را راهنمایی كنید تا ابتدا در جستجوگر و سپس درون چشمی بتواند آن را مشاهده نماید.
رصدگران تلسكوپی دقت داشته باشند كه با توحه به این مسأله كه تصویر در جوینده و چشمی معكوس و حتی در بعضی از چشمی‌ها وارونه‌ی حجانبی هم اضافه می‌شود لذا برای این‌كه كار شما راحت‌تر شود نقشه‌ی رصد را ابتدا با نحوه‌ی قرار‌گیری صورت فلكی در زمان رصد تغییر دهید و در زمان یافتن جرم حتماً نقشه را 180 درجه بر عكس در دستان خویش بچرخانید تا دچار مشكل در یافتن جرم مخصوصاً درون جوینده نشوید. داور پس از دیدن جرم آن را تأیید كرده و در برگه‌ی مخصوص ثبت می‌كند. فقط اگر تا علامت‌خوردن جرم و تأیید كنار داور باشید بهتر است تا خود نیز مطمئن شوید. البته شما نیز بایستی هر جرمی را كه داور تأیید می‌كند درون یك لیست علامت بزنید تا به اشتباه دوباره به سراغ آن نروید.
8- در رابطه با استراحت و تغذیه قبل و هنگام مسابقه نكته‌ی مهمی است؟
قبل از مسابقه بهتر است یك برنامه‌ی منظم را طراحی كنید. به خصوص اگر فاصله‌ی زیادی با محل برگزاری این رقابت دارید و در واقع مسیر بیشتری را بایستی طی كنید. پس حتماً باید استراحت خوبی چند روز قبل از رقابت داشته باشید. در واقع كوله‌بار سفر را حتماً روز پیش از رقابت ببندید تا با خیال آسوده فقط به استراحت بپردازید. این را بدانید كه در رقابت مسیه استقامت شما در یك شب سخت رصدی حرف اول را می‌زند و لذا میزان استراحت شما از قبل تأثیر به سزایی در موفقیت شما در طی این شب زیبا خواهد داشت.
بهترین تغذیه در زمان رقابت خوردن و نوشیدن مواد مقوی است. هیچ وقت از مواد تشنه‌زا و سنگین استفاده نكنید و برای دوری از خواب كمتر غذا میل نمایید. حتماً حواس خویش را به میزان سرما و گرمای محیط معطوف كنید تا نوع پوشش را بر این اساس انتخاب نمایید. در زمان رقابت معمولاً 2 استراحت نیم ساعته یا یك استراحت یك ساعته وجود دارد. در این زمان می‌توانید برای تجدید قوا شام میل كرده و یا استراحت كنید. البته اگر گروه شما بیش از یك نفر است بسته به تقسیم وظایف می‌توانید در حین رقابت نیز یكی از نفرات استراحت لازم را داشته باشد. از طرف دیگر هیچ وقت در زمان استراحت برای رفع خستگی دراز نكشید. چون با توجه به تاریكی محیط و خستگی حتماً به خواب خواهید رفت و معروف است كه جرم بعدی را كه خواهید دید خورشید است!
9- برای تاریخ 22 و 23 فروردین بهترین ترتیب زمانی گرفتن جرمها به شكل است؟ چه اجرامی حذف‌اند و یا غیر از فهرست مسیه اضافه می‌شوند؟
معروف است كه در هر رقابت با توجه به میزان جرم و ماه برگزاری كه میزان روز و شب در آن متغیر است، برای یافتن هر جرم مقداری وقت به طور متوسط در اختیار دارید. طبق اعلام تیم برگزاری شما بایستی 126 جرم را طی 9 ساعت و 15 دقیقه به دام اندازید و در واقع به طور میانگین 4.4 دقیقه وقت مفید برای یافتن هر جرم در اختیار شما خواهد بود. پس بایستی از وقت فوق حداكثر استفاده را ببرید.
در رقابت امسال بین 110 جرم مسیه فقط M74 به دلیل نزدیك‌شدن به خورشید دیده نخواهد شد و سایر 109 جرم دیده می‌شوند. برای بالا بردن سطح رقابت هر ساله تعدادی از اجرام معروف NGC نیز به این فهرست اضافه می‌شود كه اكنون این اجرام كه شامل 16 جرم از فهرست NGC به همراه سیاره‌ی نپتون است. شما بر اساس یك نظم كه در یك فهرست پیشنهادی كه خود از قبل طراحی خواهید كرد به سراغ رصد این اجرام می‌روید. این فهرست از اجرام را می‌توانید به هر شكلی كه راحت‌تر هستید چینش كنید. ولی مسلماً بهترین نوع چینش با در نظر گرفتن طلوع و غروب هر یك از این اجرام و میزان ارتفاع آن‌ها از سطح افق و همچنین سهولت در نزدیك بودن این اجرام به یكدیگر در جاروب كردن آن، بهترین فهرست خواهد بود. در واقع وجود فهرست باعث خواهد شد تا اولاً بر اساس یك نظم اجرام را به دام اندازید و ثانیاً برای یافتن اجرام بیشترین سهولت را داشته باشید و حتی جرمی تكراری را نگیرید و از زمان استفاده‌ی بهینه را ببرید.
ابتدای شب تعدد اجرام زیاد است و انرژی بیشتری از شما می‌برد. ابتدا بایستی بعد از شروع رقابت با توجه به روشنایی هوا به سراغ اجرام پر نوری مانند خوشه‌ی پروین، خوشه‌ی كندوی عسل، سحابی جبار و ... بروید و پس از تاریكی نسبی آسمان به سراغ اجرام كم نور در افق غربی به خصوص اجرام بحرانی بروید تا آن‌ها را پیش از غروبشان به دام اندازید. بایستی تا نیمه‌های شب و پیش از زمان استراحت سنبله را رصد كرده باشید. چون بعد از آن سنبله ارتفاع بیشتری می‌گیرد و رصد آن سخت‌تر شده و زمان بیشتری را صرف می‌كند. نیمه‌های شب به بعد دیگر جرمی در افق غربی نمانده است و حجم كاری شما كمتر خواهد شد و دیگر منتظر طلوع اجرام جدید خواهید بود. بامداد به سراغ عقرب و قوس خواهید رفت و اجرام زیادی كه پر نور و اكثراً در حد رویت با چشم هستند را در این منطقه به دام خواهید انداخت و در هنگام سپیده نیز به سراغ چند جرم كم نور می‌روید كه معروف‌ترین آن M30 است كه البته شرایط رصدی آن با توجه به رسیدن به پایان فروردین بهتر خواهد بود. البته فراموش نكنید كه محل نپتون در هیج نقشه‌ای از پیش مشخص نشده و لذا باید محل آن را از پیش بر روی نقشه مشخص كرده باشید.
در رقابت امسال سوالاتی در حیطه‌ی رقابت خواهد شد تا اطلاعات تئوری شما نیز در این شب كمی محك خورده باشد. پس بایستی از پیش مطالعاتی نیز داشته باشید.
10- و آخرین نکات مهم؟
اگر از ابزار تلسكوپی سود می‌برید ابزار خویش را حتماً به دقت زیاد هم خط نمایید.
با داور خویش نهایت برخورد مناسب را داشته باشید تا از خستگی وی جلوگیری شود تا احیاناً حق شما ضایع نشود.
با مسوولین برگزاری این رقابت عظیم به خصوص مسوول برنامه نهایت همكاری را داشته باشید تا در آسایش برگزای رقابت نقشی اساسی را ایفا كنید.
استفاده از چراغ قوه با نور قرمز به نفع خود شما است. چون نور سفید آن هم به مقدار زیاد چشم را خیره می‌كند و زمانی هم صرف تطبیق چشمان شما با محیط از بین خواهد رفت.
برای یافتن هر جرم با صبر و حوصله پیش بروید. ابتدا ناحیه‌ی آن جرم را با استفاده از صور فلكی بیابید و سپس با ستاره‌های راهنما به سراغ جرم بروید. در درون نقشه نیز می‌توانید یا به روش پرش ستاره‌ای و یا ساخت اشكال هندسی جرم را در وسط میدان دید خود قرار دهید. و باز هم تمرین از قبل نقش موثری در تمركز شما خواهد داشت.
