زمانی که با تلسکوپ به آسمان نگاه می‌کنید شما باید با صور فلکی آشنایی کافی داشته باشید و راه خود را در آسمان پیدا کنید. یک نقشه آسمان (مانند نقشه ماهانه آسمان شب در وسط مجله اسکای اَند تلسکوپ) برای شروع کار مناسب می‌باشد که مثل گردونه آسمان است. فکر کنید نقشه آسمان شب مانند نقشه جهان و صورتهای فلکی‌نیز همانند کشورهای آن هستند. اگر شما نمی‌دانید مثلاً ژاپن یا انگلیس کجا هستند، باید نقشه را یاد بگیرید. اما گاهی وقتها شما باید روی نقشه جهان به دنبال یک خیابان مخصوص در یکی از شهرهای انگلیس بگردید. بنابراین فقط یافتن کشور انگلیس کافی نیست.
در هنگام رصد با تلسکوپ داشتن نقشه کلی آسمان کافی نیست و باید یک اطلس ستاره‌ای با جزییات و بزرگنمایی بیشتر داشته باشید که به کمک آن نقاط موردنظرتان را پیدا کنید. برای رصدگران حرفه‌ای،اسکای اطلس 2000 نوشته ویل تریون و راجر سینات اطلس استانداردی حساب می‌شود. این کتاب 81000 ستاره در 26 نقشه بعلاوه 2700 جرم دیگر در کره آسمانی را شامل می‌شود.
ممکن است نقشه‌ها در ابتدا خیلی پیچیده به‌نظر بیایند. به آسمان نگاه کنید و پلکهای خودرا کمی ببندید تا فقط ستارگان پرنور را در آسمان ببیند، در این زمان طرح کلی صورتهای فلکی را می‌بینید که در نقشه دستی خود دارید. در اطلس 2000، ستاره‌های جوزا که با چشم دیده می‌شوند به هم وصل شده و این طرح آشنا به وجود آمده است.
جهت و فاصله
فکر کنید که صورت فلکی دوپیکر یا جوزا را یاد گرفته‌اید. ظاهر آن مثل این است که دو نفر دست در گردن همدیگر انداخته‌اند. ستاره‌های این صورت فلکی را با مقیاس بزرگتر در تصویر بالا که از اطلس آسمان ۲۰۰۰ استخراج شده است، می‌توانید مشاهده کنید که در بین ستاره‌ها گم شده‌اند. برخی از رصدگران صورت فلکی را مثل آن چیزی که با چشم در آسمان مشاهده می‌کنند روی نقشه علامت می‌زنند و با مقیاس دید خود روی نقشه درجه‌بندی می‌کنند، کاری که ما در نقشه زیر انجام داده‌ایم. شاید کمی زمان ببرد که جهت‌ها را روی نقشه آسمان یاد بگیرید.
چه محدوده‌ای از آسمان در میدان دید تلسکوپ شما دیده می‌شود؟ اگر پاسخ این سوال را نمی‌دانید راه خود را گم خواهید کرد.در تصویرحلقه مفتولی بزرگتر میدان دید ۵ درجه و حلقه کوچکتر میدان دید ۱ درجه را در یک تلسکوپ با بزرگنمایی متوسط 50 برابر نشان می‌دهد. به اندازه کوچک میدان دید تلسکوپ در نقشه بزرگ مقیاسی مانند اطلس آسمان ۲۰۰۰ توجه کنید. وقتی آسمان را با ۵۰ برابر بزرگنمایی بررسی می‌کنید مثل این است که نقشه را با میکروسکوپ می‌خوانید.
در نقشه آسمان،جهت شرق سمت چپِ جهت شمال است نه سمت راست آن (نسبت به نقشه معمولی جهان). دلیل آن خیلی ساده می‌باشد: هنگام مشاهده نقشه معمولی به پایین نگاه می‌کنید ولی برای تماشای آسمان به بالا نگاه می‌کنید. می‌توانید برای به یاد داشتن جهت شرق و غرب به خاطر بسپارید که بُعد به سمت شرق افزایش پیدا می‌کند. بُعد در آسمان برابر طول جغرافیایی بر روی زمین است. اگر بُعد به صورت ساعت در بالا یا پایین نقشه نوشته شده باشد جهت‌ها را نیز می‌توانید پیدا کنید.
مرحله بعدی شناخت مقیاس نقشه می‌باشد. قبل از اینکه آنچه را که در آسمان مشاهده می‌کنید بتوانید با نقشه مقایسه کنید و تطبیق دهید، باید بدانید که چه محدوده‌ای از نقشه در جوینده تلسکوپ شما دیده می‌شود. اغلب جوینده‌ها میدان دید ۵ْ (۵ درجه) و یک چشمی 50 برابر، میدان دید ۱ْ را نشان می‌دهند. برای اینکه اندازه‌های گفته شده را متوجه بشوید می‌توانید به مقیاسی که از سمت راست به چپ نقشه کشیده شده است نگاه کنید.
میدان دید جوینده و چشمی تلسکوپ خود را در کمترین میزان بزرگنماییِ آن بدست آورید. این نکته بسیار مهم می‌باشد. برای بدست آوردن آن می‌توانید دو ستاره را در آسمان در نظر بگیرید، و در جوینده خود طوری تنظیم کنید که هر کدام از ستاره‌ها در یک لبه میدان دید قرار بگیرند. بعد آن دو ستاره را در نقشه پیدا کنید و با استفاده از خطهای نقشه، فاصله آن دو را بر حسب درجه پیدا کنید. به این روش می توانید میدان دید جوینده خود را پیدا کنید.
همچنین می‌توان این کار را با چشمی که کمترین بزرگنمایی را دارد انجام داد. پیدا کردن ستاره دومی که روی لبه‌های میدان دید به این کوچکی قرار دارند خیلی سخت می‌باشد. به همین خاطر روش دیگری را معرفی می‌‌کنیم. به سوی یک ستاره، تلسکوپ خود را نشانه بگیرید (هر ستاره‌ای که دوست دارید) مثلا ستاره‌ای از کمربند جبار یا سماک رامح یا هر ستاره دیگری. ستاره را در وسط میدان دید تلسکوپ قرار دهید و سپس تلسکوپ را ثابت و بی‌حرکت نگه دارید. مدت زمانی که ستاره از وسط تا لبه میدان دید حرکت می‌کند را اندازه‌گیری کنید. مدت زمانی را که بدست آورده‌اید بر حسب ثانیه تقسیم بر ۱۲۰ کنید مقدار بدست آمده برابر با قطر میدان دید بر حسب درجه خواهد بود.
برای اینکه از مقیاسی که روی کناره‌های نقشه نوشته شده استفاده کنید، با استفاده از مفتول، دایره‌ای به اندازه میدان دید تلسکوپ خود درست کنید. این حلقه مفتولی را روی نقشه حرکت بدهید، با این روش می‌توانید بدانید که وقتی با تلسکوپ خود آسمان را مشاهده می‌کنید چه ستاره‌هایی درون میدان دید آن قرار دارند. تازه‌کار‌ها همیشه از اینکه چقدر میدان دید تلسکوپشان کوچک است تعجب می‌کنند. این حلقه‌ها را همیشه کنار نقشه خود داشته باشید، در هنگام کار با نقشه به درد می‌خورند.
منبع:
How to Use a Star Chart at the Telescope
By: Alan MacRobert | March 4, 2017
http://www.skyandtelescope.com/astronomy-resources/using-a-map-at-the-telescope/
