در ابتدای ماه‌گرفتگی، با ابرهای پراکنده و در اواسط ماه‌گرفتگی تا اواخر آن غالباً بدون ابر با توجه به وقوع آخرین ماه‌گرفتگی کلی در سال 1390 و در نظر گرفتن این نکته که ماه‌گرفتگی کلی بعدی در سال 1394 رخ خواهد داد، مؤسسه طبیعت آسمان شب تصمیم گرفت تا گروهی را برای رصد و انجام پروژه‌های علمی مناسب به خارج از تهران اعزام کند.

 بنابراین برنامه رصد ماه‌گرفتگی کلی به همت این موسسه و با همکاری بسیار مناسب خانه نجوم قم و گروه نجوم شباهنگ کاروانسرای تاریخی پاسنگان و با حمایت میراث فرهنگی قم برگزار شد.
از دو هفته پیش از ماه‌گرفتگی، وبگاه‌های معروف هواشناسی را بررسی كردیم و از بررسی‌های مدل‌ها و حرکت ابرها به این نتیجه رسیدم که تهران جای مناسبی برای رصد ماه‌گرفتگی نخواهد بود. حتی اگر هوای تهران صاف می‌بود وجود ذرات آلاینده هوا امكان بررسی دقیق رنگ ماه‌و تعیین مقیاس دانژون را نمی‌داد. پس تصمیم گرفتیم كه گروهی را برای رصد و انجام پروژه‌های رصدی مرتبط به نقطه‌ای خارج از شهر تهران اعزام کنیم.
از مدت‌ها پیش در هماهنگی با محسن شیرمردی، از دوستان نجومی مؤسسه در شهرکرد که اکنون در قم تحصیل می‌كند برنامه‌ای مفصل برای رصد در نظر گرفته شد. گزینه‌های پیش رو، ما را به اطراف قم هدایت كرد و گروه بالاخره در عصر شنبه 19 آذر به سوی کاروانسرای تاریخی پاسنگان در جنوب قم رهسپار شد. اعضای این گروه عبارت بودند از علی ابراهیمی سراجی، کاوه جمالی، علیرضا اختری، سارا توده زارع و پروانه صادقی.
از حدود ساعت 14 هجوم ابرها از افق مغرب به تهران آغاز شد و به‌سرعت آسمان تهران را در بر گرفت. ما حدود ساعت 15 از تهران خارج شدیم و با فرصت اندكی که داشتیم باید خودمان را به قم می‌رساندیم. در طول مسیر دائما تصاویر ماهواره‌ای را در وبگاه‌های هواشناسی بررسی می‌کردیم. با هجوم ابرها از کشور ترکیه، شمال غربی و غرب ایران ابری بود و دو شاخه از این سیستم به سوی تهران و قم در حال حرکت بودند. هوای بالای سرمان به تناوب صاف و ابری می‌شد ولی حرکت سریع ابرها ما را به باز شدن هوا امیدوار می‌کرد.
در ساعت 17:05 به کاروانسرای پاسنگان رسیدیم و سریعاً به پشت بام کاروانسرا رفتیم و ابزارها را نصب کردیم. هوا بسیار مطبوع بود و فقط تکه‌هایی از ابر افق شمالی را پوشانده بود و مقداری اندكی ابر نیز در افق شرقی قرار داشت. در حالی که ماه مدت زیادی را در پشت غبارها سپری کرده بود در ساعت 17:17 از افق مشرق دیده شد. حدود 70 درصد از ماه وارد سایه شده بود و زمان چندانی تا آغاز ماه‌گرفتگی کلی نمانده بود. با شروع ماه‌گرفتگی کلی، آسمان به تاریکی گرایید و ماه مانند خال زیباییی روی پیشانی ثور دیده می‌شد. خوشه پروین و برساووش بسیار خودنمایی می‌کردند. دشت منتهی در شمالی شرقی کاروانسرا به علت وجود دریاچه نمک تا کیلومترها از آبادی و روستا خالی و تاریک بود.

همان‌طور که پیش‌بینی می‌شد به علت وجود گرد و غبار آتشفشانی در دو ماه گذشتهانتظار می رفت تا ماه کمی تاریک به نظر بیاید. البته به علت قرارگیری ماه در افق ایران بخشی از ماه‌گرفتگی به علت وجود غبار اندكی تیره‌تر بود. بررسی لبه های سایه زمین در 2 خسوف 25 خرداد و 19 آذر 1390 نشان می دهد که در خسوف گذشته ماه بسیار روشن تر به نظر می آمد. با این همه رنگ ماه‌در مقیاس دانژون به L=3 رسید و ماه به رنگ قرمز آجری در آسمان ایران دیده می شد. وجود رنگ ارغوانی در لبه های سایه حاکی از تمیزبودن هوا در لایه های بالایی جو (استراتوسفر) داشت. یکی دیگر از پروژه‌هایی که در زمان ماه‌گرفتگی جزئی انجام شد، زمان‌گیری خروج تعدادی از دهانه‌های ماه از درون سایه زمین بود که به علت تاریکی لبه‌های ماه این کار نیز به‌دشواری انجام می‌شد. ماه‌گرفتگی جزئی در ساعت 19:48 به پایان رسید. ماه‌گرفتگی نیمسایه‌ای تا ساعت 20:30 درون عکس‌ها ثبت می‌شد.

سایر دوستانی که در این رصد مشارکت داشتند عبارت بودند از:

آقایان ارجمندی مدیر کل میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری استان قم، شاکر از روابط عمومی میراث فرهنگی قم، جمالی ریاست انجمن پیش‌کسوتان ورزش استان قم، آرمیده و اشعری از فعالان گردشگری در قم، ابراهیمی‌پور مسئول برنامه‌ریزی در کاروانسرا، حاجی قربانی و شیرمردی از خانه نجوم قم و خانم‌ها ابراهیمی، سفیدی، ابوالقاسمی، کلاهدوز و غلامی از گروه شباهنگ

در پایان از همه دوستانی که گروه رصدی مؤسسه طبیعت آسمان شب را یاری کردند بسیار سپاسگذاریم و امیدواریم باز هم بتوانیم با همکاری سایر گروه‌های فعال در شهرهای ایران به رصد پدیده‌های زیبای آسمان شب بپردازیم.

 

 

 

در ادامه تصاویر خسوف را ملاحظه می کنید. عکس ها از علی ابراهیمی سراجی با همکاری کاوه جمالی، علیرضا اختری و سارا توده زارع تهیه شده است.